Սեպտեմբեր
Խոսք. Խոսքի զարգացում
Խոսքային գործունեությունը մարդու կողմից լեզվի օգտագործման պրոցեսն է, որի նպատակը հաղորդակցումն է: Այս հարցերը քննարկում է նաև լինգվիստիկան:
Հոգեբաններ Լ. Ս. Վիգոտսկին, Ա. Լ.Լեոնտևը և ուրիշներ ապացուցել են, որ երեխայի հոգեկան բոլոր գործընթացները ( հիշողություն, ուշադրություն, մտածողություն, ըմբռնում) ձևավորվում են խոսքի միջոցով: Երեխայի անձի ձևավորման և զարգացման մեջ խիստ կարևոր նշանակություն ունեն խոսքի և հաղորդակցության զարգացումը։
Երեխայի խոսքի զարգացումը բաժանվում է երեք զգայուն փուլի՝
- 2-րդ ամսվանից 11-րդ ամիս-գղգղոցի փուլ, նախաթոթովանք, թոթովանք
- Լեզվի յուրացման փուլ —11-ից մինչև 1տ.7ամսական
- Քերականական կառուցվածքի փուլ 1տ.7ամսականից -3 տարեկան:
Խոսքային գործունեության տեսակներն են՝
Մենախոսոթյունը խոսքի ծավալուն տեսակն է: Մենախոսությունը պարունակում է ժեստիկուլյացիա, ակտիվ դիմախաղ: Այստեղ ձայնարկություններն ակտիվ են ու շատ:
Երկխոսություն: Այն անկազմակերպ և կոնտեքստային խոսք է: Նախորդ միտքը ծնում է հաջորդ միտքը: Իր ոճային առումով ընդարձակ չէ: Այստեղ շատ են շաբլոն արտահայտությունները: Օրինակ ՝ <<այ քեզ բա՜ն>>, <<ասեք, խնդրեմ>>:
Ներքին խոսք: Սա մեր խոսքն է մեր հետ: Մենք մեզ կես բառից ենք հասկանում: Այդ իսկ պատճառով իր ոճի առումով կցկտուր է։
Գրավոր խոսքը գրի առնված, գրավոր տեսքի վերածված խոսքն է: Այն մենախոսության տեսակ է և ծավալուն, իր տեսակով: Այն զուրկ է բանավորի խոսքին հատուկ կառուցվածքային և ոճարտահայտչական որոշ հատկանիշներից։
Հոկտեմբեր
Հաղորդակցման գործընթացի կառուցվածքը և խոչընդոտները
Հաղորդակցման մեջ տարբերակվում ենք հաղորդակցման հետևյալ կողմերը.
1. Տեղեկատվական, որը ենթադրում է որոշակի տեղեկությունների փոխանակում և բնութագրվում է հոգեբանական կապ հաստատելու ունակությումբ:
2. Փոխազդեցության կողմը, որը ենթադրում է փոխազդեցությունը մարդկանց միջև և բնութագրվում է հաղորդակցության մեջ «դերերի» բաշխմամբ:
3.Ընկալման կողմ, որը ենթադրում է հաղորդակցության գործընթացում մարդկանց փոխադարձ ընկալումը և ճանաչումը, ինքնաճանաչումը:
Հաղորդակցման խոչնդոտները
Հաղորդակցման խոչնդոտները հիմնականում հետևյալներն են ՝
- Ընկալման խոչնդոտներ, երբ տարբեր մարդիկ տարբեր ձևով են ընկալում միևնույն իրավիճակները և երևույթները:
- Դիրքորոշման խոչնդոտներ, երբ հաղորդակցվողների սոցիալական, մասնագիտական, աշխարհայացքային դիրքորոշումները տարբեր են:
- Կարգավիճակային խոչնդոտներ, երբ հաղորդակցման մասնակիցներն ունեն տարբեր հասարակական դիրք:
- Լեզվի խոչնդոտներ, երբ մարդիկ միևնույն լեզվով դժվար են հաղորդակցվում:
- Արտահայտման խոչնդոտներ, երբ ասվածը երկիմաստ է, խոսքը սխալ ձևակերպված:
- Դրդապատճառային խոչնդոտներ, երբ հաղորդակցվողների պահանջմունքներ, նպատակներն ու դրդապատճառները միմյանցից շատ տարբեր են:
- Բարոյական խոչնդոտներ,երբ զրուցակիցների բարոյական սկզբունքները տարբեր են:
- Ինտելեկտուալ խոչնդոտներ, երբ զրուցակիցների ինտելեկտուալ մակարդակը էականորեն տարբերվում է:
- Հուզական խոչնդոտներ, երբ զրուցակիցների հուզական վիճակները տարբեր են, իսկ էմպաթիայի (ապրումակցում) զգացողությունը թույլ է զարգացած:
- Գեղագիտական խոչնդոտներ, երբ կան նկատելի տարբերություններ զրուցակիցների ճաշակների, շարժուձևի, վարվեցողության միջև:
Նոյեմբեր
Հաղորդակցման տեսակներ
Հաղորդակցական հմտությունները օգնում են միջանձնային հարաբերություններում հաջողության հասնելուն և, հետևաբար, անհրաժեշտ է ճիշտ , արդյունավետ հաղորդակցվել աշխատանքում, մեր ընկերների, ընտանիքի և ընդհանրապես մեզ շրջապատող բոլորի հետ: Գոյություն ունեն հաղորդակցության չորս հիմնական տեսակ, որոնք կարող եք օգտագործել ամեն օր, այդ թվում ՝
- Բանավոր. հաղորդակցություն՝ խոսակցական լեզվի միջոցով:
- Ոչ բանավոր. հաղորդակցություն՝ մարմնի լեզվի, միմիկայի և ձայնակցման միջոցով:
- Գրավոր. հաղորդակցություն՝ գրավոր լեզվի, նշանների և թվերի միջոցով:
- Տեսողական. հաղորդակցություն՝ լուսանկարների, տեսանյութերի/հոլովակների, արվեստի, նկարների, էսքիզների, գծապատկերների և գրաֆիկների միջոցով։
Դեկտեմբեր
Գործարար հաղորդակցության տեսակները
Միմյանց հետ հաղորդակցվելու համար մարդկանց անհրաժեշտ է ձեռք բերել համապատասխան գիտելիքներ, որպեսզի կարողանան ճիշտ հաղորդակցվել, հասկացված լինել։ Վերջինիս կարիքը ունեն բոլորը` թե´ առօրյա կյանքում, թե´ աշխատավայրում: Սակայն միշտ չէ, որ հեշտ է լինում խոսքը շրջապատին հասանելի դարձնելը: Երբեմն հնարավոր է հաղորդակցման ժամանակ խճճվել` մտքերը բառերի վերածելու ընթացքում: Հենց այդտեղ էլ օգնության է գալիս գործնական հաղորդակցություն առարկան ուսումնասիրելու ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքները: Գործարար հաղորդակցումը բաժանվում է գրավոր և բանավոր ձևերի։ Բանավոր տեսակն էլ իր հերթին բաժանվում է մենախոսության և երկխոսության տեսակների։ Մենք տարանջատում ենք նաև գործարար հաղորդակցման խոսքային և ոչ խոսքային տեսակները։ Հաղորդակցման ընթացքում տեղեկության 35%-ը փոխանցվում է խոսքային ճանապարհով, իսկ 65%–ը ոչ խոսքային ճանապարհով:
Ոչ խոսքայինի հիմնական միջոցներն են ՝
Դիրքը՝ մարդու մարմնի որոշակի կեցվածքն է, որը հատկանշական է տվյալ մշակույթի համար. այն ցույց է տալիս, թե ինչպես է տվյալ մարդն ընկալում իր կարգավիճակը` ներկա մյուս անձանց կարգավիճակի համեմատությամբ: Մարդիկ ցանկացած պահի խոսում են ոչ միայն լեզվով, այլև ժեստերի լեզվով:
Ժեստեր՝ –Ձեռքի, գլխի, մարմնի շարժումներ են (ֆրանսերեն`ժեստ-գործողություն): Որքան էլ տարբերվեն կուլտուրաները, ամենուր հուզվածության աճի հետ աճում է նաև ժեստիկուլյացիայի ինտենսիվությունը: Ժեստերի մի մասի կոնկրետ իմաստը տարբեր մշակույթներում տարբեր է:
Կինեսիկա — Հունարեն` շարժում: Դրանք այլ մարդու տեսողությամբ ընկալվող շարժումներ են, որոնք հաղորդակցության մեջ կատարում են արտահայտչական գործառույթ: Կինեսիկային են պատկանում արտահայտիչ շարժումները, որոնք դրսևորվում են դիրքերում, ժեստերում, դիմախաղում /միմիկա/, քայլվածքում, հայացքում:
Պրոսոդիկա — Շեշտադրում և արտալեզվաբանություն. Սա ընդհանուր անվանումն է. Նշանակում է խոսքի այնպիսի ինտոնացիա, որը ներառում է արագությունը, բարձրությունը, խոսակցական տոնի բարձրությունը, ձայնի տեմբրը, շեշտադրման ուժը:
Տակեստիկա /հպումային/- Հաղորդակցման միջոցներին են դասվում դինամիկ այնպիսի հպումները, ինչպիսիք են՝ ձեռքսեղմումները, ափահարումները, համբույրները: Մարդու կողմից հաղորդակցման մեջ դինամիկ հպումների օգտագործումը պայմանավորված է բազմաթիվ գործոններով: Դրանց մեջ հատուկ նշանակություն ունեն հաղորդակցվողի կարգավիճակը, տարիքը, սեռը, ծանոթության աստիճանը:
Պրոքսեմիկա — Հաղորդակցությունն ունի տարածական կազմակերպվածություն: Առաջիններից մեկը հաղորդակցության տարածական կառուցվածքը հետազոտեց մարդաբան Է.Հոլլը, որն էլ ներմուծեց <<պրոքսեմիկա>> տերմինը, ինչն ուղղակի թարգմանությամբ նշանակում է <<մոտիկություն>>: Շփման ընթացքում մարդիկ միմյանց նկատմամբ որոշակի դիրք են ընդունում: Նրանց միջև ֆիզիկական տարածության մեծ և փոքր լինելը կապված է հոգեբանական տեսակետից հեռու կամ մոտ լինելու հետ:
Խոսքային հաղորդակցության /երկխոսություն, մենախոսություն/ ձևերն են՝
Բիզնես նամակագրություն-Կապի այս տեսակը կիրառելիս տեղեկատվությունը նամակի օգնությամբ փոխանցվում է զրուցակցին: Բիզնես նամակ գրելուց հարկավոր է հաշվի առնել որոշ հանգամանքներ, ինչպիսիք են՝ էլեկտրոնային հաղորդակցության ձևաչափը, այն ժամկետը, որի ընթացքում պատասխանը ակտուալ կմնա, անհրաժեշտ տեղեկատվության ներկայացման կարճառոտ (լակոնիկ) լինելը: Էլեկտրոնային հաղորդագրություն գրելիս hամապատասխան տեղում պետք է լրացնել հաղորդագրության թեմայի անվանումը` օգնելով հաղորդագրությունը ստացողին ցանկացած պահի հեշտ գտնելու ձեր նամակը:
Հեռախոսային հաղորդակցում-Կազմակերպության մասին առաջին տպավորությունը ստեղծում է կազմակերպության քարտուղարը, ով պատասխանում է հեռախոսազանգերին և բաժանորդներին միացնում աշխատակիցների հետ: Քարտուղարի խնդիրը զանգերի փոխադրումը հնարավորինս արագ իրականացնելն է: Քարտուղարը պետք է լինի բարեկիրթ և բարյացակամ: Հեռախոսազանգի պատասխանի բնույթը կախված է տվյալ կազմակերպության կորպորատիվ մթնոլորտից և կոչված է ցուցադրելու աշխատակիցների պրոֆեսիոնալիզմն ու բարյացակամությունը:
Գործնական զրույց — Բիզնես հաղորդակցության էթիկան ներառում է այնպիսի խոսակցությունների վարում, որոնք կնպաստեն ընկերության կամ ձեռնարկության զարգացմանը: Զրույցն ընթանում է նախատեսված կոնկրետ հարցի շուրջ, ընդ որում՝ խոսքը վերաբերում է ղեկավար և ենթակա, մրցակից կողﬔրի, և իրավահավասար դիրքում գտնվող սուբյեկտների ﬕջև մտքերի փոխանակությանը: Զրույցի ընթացքում վարվեցողության քաղաքակիրթ պահանջների կատարումը կնպաստի փոխըմբռնմանը, հետևաբար՝ զրույցի արդյունավետ ելքին: Զրույցի հաջող ընթացքն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է ճանաչել զրուցակցին: